In het voorjaar van 2022 kwam ik in contact met een kleinschalige zorginstelling in Assen, waar men heel gericht aandacht heeft voor de achtergrond van de bewoners, waarin vaak vroegkinderlijk trauma voorkomt. Ook bij de medewerkers en stagiaires is er geregeld een voorgeschiedenis van ingrijpende gebeurtenissen die het leven bemoeilijk(t)en. Eén van de mensen in opleiding vorig jaar was ‘Joy’ (pseudoniem). Ze vroeg me of ik samen met haar een les op haar school wilde geven. Dat is gebeurd en in mei en juni van 2022 blogden we daarover.
Nu bereiden Joy en ik samen een bijeenkomst van het zorgboerderijteam voor. Dat is een mooie aanleiding om Joy’s verhaal in het licht te zetten. We delen het onderstaand graag met je!
“De eerste dertien jaren van mijn leven groeide ik op bij mijn moeder in een onveilige situatie. Ze leefde in haar eigen bubbel en als ze eruit kwam of wij kwamen in die van haar, dan schreeuwde ze tegen ons, mijn broertje en zusje en mij. Ze was altijd negatief; ze wilde niks en had nooit ergens zin in, bijvoorbeeld zwemmen of wandelen. Tijd en aandacht had ze niet voor ons; we waren eerder een last. Ze zei altijd: “Je bent niks waard; je bent dom en je hebt dezelfde rotkop als je vader.” Als ik iets over mijn vader zei, werd mijn moeder helemaal gek en ging ze schreeuwend tekeer. Het resulteerde er meestal in dat ik een tik kreeg en zonder eten naar bed ging. Ik ging bijna nooit onder de douche; ik was altijd vies en liep in kapotte kleding rond. Door de vechtscheiding van mijn ouders mocht ik mijn vader bijna nooit zien. Als hij mij dan wél eens mocht ophalen, vond mijn vader het rot voor mij hoe ik erbij liep. Vaak douchte ik dan eerst bij hem thuis en vervolgens kreeg ik schone kleren aan.
Mijn moeders vriend, mijn stiefvader, kwam uit een groot gezin van vijftien personen. Hij werd vroeger met regelmaat geslagen met een riem. Dat waren de normen en waarden waarmee hij opgroeide. Met drank op veranderde hij in een beest. Hij pleegde geweldsdelicten en sloeg ons met een gordijnrail of met de hand. Met regelmaat sloeg hij ook het hele huis kort en klein. Als kind was ik erg bang; ik voelde mij slachtoffer. Vooral als mijn stiefvader alles had stukgeslagen en de politie aan de deur kwam, dacht ik: “Waarom doen ze niks? Zien ze me niet?” Ik zat huilend op de trap en dacht: “Help mij, doe iets!” Ze deden niks; ze draaiden zich simpelweg om en verdwenen. Ook in deze situatie voelde ik me niet gezien en niet gehoord en dit was voor mij een bevestiging dat ik niks waard was.
Op de basisschool werd ik uitgesloten en gepest om hoe ik er in mijn vieze kleren met gaten bij liep, maar ook omdat mijn stiefvader regelmatig vast zat. Ik mocht met niemand spelen en niemand mocht bij mij komen. Ik voelde me als kind in feite ook een gedetineerde. Ik voelde me vies, eenzaam en verdrietig. Als ik over mijn stiefvader zei: “Hij is mijn vader niet”, geloofde niemand mij, want mijn biologische vader was amper in beeld. Niemand zag wie en hoe hij was. Dit voelde heel rot, alsof ik niet gezien en gehoord werd. Ik was namelijk heel trots op mijn echte papa, maar ik kon mijn trots met niemand delen.
Door de vechtscheiding van mijn ouders kwam ik onder toezicht te staan. Mijn moeder palmde de gezinsvoogd in met manipulatie en leugens. Daardoor werd mijn biologische vader overal van beschuldigd, ook van mishandeling en misbruik. Mijn vertrouwen in mijzelf was al weg, maar ook in de voogd en de politie had ik toen geen vertrouwen meer. Mijn moeder zei altijd: “Je hebt dezelfde rotkop als je vader; je hebt vadervlekken in plaats van moedervlekken.” Volgens haar was ik dom en kon ik niks en ik dacht dat het wel waar zou zijn; niemand hielp me tenslotte. Niet gezien niet gehoord… telkens weer voelde alles als een bevestiging dat ik niks waard was.
Ik voelde me vreselijk eenzaam en verdrietig; ik lag vaak in bed te huilen en dan ik miste mijn echte vader. Ik wilde graag bij papa wonen, maar ik mocht hem meer niet dan wel zien. Ik durfde niet te zeggen dat ik bij hem wilde wonen; dat had ik één keer gedaan en toen kreeg ik zoveel klappen met een plastic gordijnrail dat mijn lichaam paars was van de striemen. Mijn hele kast was kapotgeslagen en mijn kleding was uit het raam naar buiten gegooid. Vluchten kon ik niet, uit angst nog meer klappen te krijgen, dus ik vluchtte in mijn eigen hoofd. Daar zat ik helemaal in mijn eigen bubbel. In mijn basisschoolrapport is dit bij elk jaar terug te lezen: “Joy is afwezig en lijkt vaak ver weg in dromenland te zijn.”
Op mijn dertiende heb ik dan toch besloten dat ik ging zeggen dat ik bij papa wilde wonen. Ik heb er twee dagen over gedaan om het uiteindelijk te vertellen. Doodsbang was ik om flinke, rake klappen te krijgen. Dat gebeurde inderdaad, maar toch kreeg ik papa’s telefoonnummer. De broer van mijn stiefvader hielp mij om mijn vader te bereiken. Hij was er binnen een half uur; hij had nog nooit zo snel gereden om mij op te halen. Mijn moeder was kapot van verdriet omdat ik voor mijn vader koos en dat gold ook voor mijn broertje en zusje. Ik ging met papa mee om bij hem te gaan wonen; de adrenaline gierde door mijn lichaam. Ik was blij omdat ik eindelijk bij papa was, maar tegelijkertijd voelde ik me, hoe onterecht ook, schuldig over hoe ik de thuissituatie achterliet.
Mijn vader had een heel andere, veilige gezinssituatie; zoiets had ik nooit gekend. Ik was onveilig gehecht en kon met de rust en veiligheid helemaal niet omgaan. Door mijn hechtingsproblematiek ging ik heel ver om te kijken waar mijn vaders grenzen lagen. Ik loog over alles, want dat moest bij mijn moeder altijd. Ik mocht namelijk niks; ik moest gelijk uit school thuiskomen. Mijn stiefvader postte vaak bij school om te zien of ik daadwerkelijk gelijk naar huis ging. Zo niet, dan werd ik daarvoor gestraft. Ik begon te stelen, en al heel jong begon ik ook met roken en blowen. Ik gebruikte geweld als iets mij niet aanstond, want ook dat was een aanpak die ik had meegekregen. Ik was bij mijn vader in huis niet te houden; hij schakelde al vrij snel hulp in. Hij wilde proberen mij in een situatie van begeleid wonen te krijgen of op een internaat, omdat hij zich thuis met mij geen raad meer wist. Ik was inmiddels zo ver heen dat het me niks kon schelen. Net als mijn vader wist ook ik me geen raad met de omstandigheden bij hem. Ik worstelde ermee dat ik de eerste dertien jaar van mijn leven was mishandeld en verwaarloosd en dat schreeuwen, geweld, alcoholmisbruik en ruzie de enige ‘normen’ en ‘waarden’ waren die ik had meegekregen. En tegelijkertijd worstelde ik met enorme schuldgevoelens richting mijn moeder, broertje en zusje: ik had hen in de steek gelaten in een vreselijke situatie.
Mijn biologische vader heeft hulp ingeschakeld en hij heeft een lange adem en een lange weg met mij afgelegd. Hij is al vroeg grijs geworden; ik zeg altijd dat dat dankzij mij is en dan lachen we er samen om. Mijn herstelproces was een heel heftige rit. Ik heb traumabehandeling en EMDR gehad en uiteindelijk heb ik mezelf gevonden en ben ik geworden zoals ik nu ben. Ik heb ervoor gekozen om een opleiding te gaan doen om mensen in soortgelijke situaties of problematiek te begeleiden, namelijk ‘Maatschappelijke zorg specifieke doelgroepen’ met als keuzedeel ‘Ervaringsdeskundige’. Op mijn weg naar dit diploma heb ik veel geleerd en heb ik een krachtige persoonlijke groei doorgemaakt. Het was leuk en leerzaam, ook in het werkveld. Ik krijg er veel energie van en ik ben trots op de vrouw die ik nu ben.”
De kindertijd wordt vaak beschreven als de mooiste tijd van een mensenleven, waarin onbezorgd spelen en genieten voorop staan. Het verhaal van Joy is één van de vele voorbeelden van kinderen voor wie dat bepaald niet geldt. Er is enorm veel moed en doorzettingsvermogen nodig om een situatie als die van Joy te transformeren. Of een jongere dan pech of geluk heeft met de mensen die op het pad verschijnen, kan een wereld van verschil maken. Als er een helpende hand en een veilige haven is om tot rust en tot ontwikkeling te komen, iemand die in jou gelooft, kan er voorzichtig herstel ontstaan. Joy heeft haar opleiding inmiddels afgerond en gaat de komende jaren via haar werk zelf een verschil maken voor anderen, wiens achtergrond ze beter begrijpt dan wie ook!
Volgende week borduren we voort op het verhaal van Joy en zullen we verslag doen van de teambijeenkomst van deze week.