Of ik een gastles wilde geven bij haar op school, over veilige en onveilige hechting. Ze moest voor dat vak ook nog een examen afleggen en dat kon dan mooi in mijn les. Hoewel ik nog geen beeld had van hoe een examen binnen een les eruit zou zien, hoefde ik over de vraag niet lang na te denken: ja, natuurlijk wilde ik dat graag doen! ACE Aware NL leeft voor meer bewustzijn omtrent hechting en trauma, dus een gastles is volledig in lijn met onze missie. We planden een eerste ontmoeting om te kijken wat ze van mij nodig had en hoe ik haar zou kunnen ondersteunen bij de voorbereiding van haar deel van de les. Het ging om een keuzevak waarbij ervaringsdeskundigheid een belangrijke rol speelt.
We spraken af op haar stageplek; de manager aldaar had me met haar in contact gebracht, dus dit leek een geschikte optie voor een kennismakingsgesprek. We schudden handen, ze maakte een kop thee voor me en toen gingen we zitten aan één van de tafeltjes in het kleine, gezellige restaurant dat onderdeel is van haar werklocatie. Ze keek me onderzoekend en afwachtend aan, niet helemaal zeker over wat ze van mij kon verwachten. Ik begon te vragen naar haar opleiding, naar haar achtergrond, naar wat ze van de stage vond, naar wat ze zoal tegenkwam in haar werk, naar hoe ze daar haar persoonlijke ervaringen benutte. Ik hoefde het er niet uit te trekken, zullen we maar zeggen. Toen ze eenmaal in de gaten had dat ik haar verhaal echt wilde horen, praatte ze honderduit. Voordat we er erg in hadden, was het hoog tijd om af te ronden, omdat ze naar huis moest, waar haar kind op haar wachtte. We maakten wat afspraken over hoe verder te gaan en namen afscheid.
In de dagen erna stuurde ik haar het één en ander aan kijk- en leessuggesties. Dit onderwerp en alles wat ermee is verbonden, ligt me zo na aan het hart, dat ik haar misschien onbedoeld wat overlaadde. Ze was zeer geïnteresseerd, maar alles doornemen bleek niet haalbaar, vooral niet omdat het verleden haar nog bij herhaling inhaalt, ondanks dat ze in het heden hard werkt aan haar toekomst. Hoewel de thuissituatie bij onze ontmoeting in redelijk rustig vaarwater leek te verkeren, was er een paar weken later toch weer ‘gedoe’. Dat gedoe vroeg zoveel van haar aandacht en had zo’n hoge prioriteit dat het studiewerk erdoor onder druk kwam te staan. Desondanks vonden we tijd voor nog een gesprek en namen we door hoe zij haar examendeel zou kunnen inrichten binnen mijn les. Al vlot stuurde ze haar voorzet met PowerPoint naar me op en zo kon ik mijn aandeel daaromheen bouwen.
Op de dag van de les waren we met elf mensen: de docent/mentor, acht studenten live aanwezig, één student online aanwezig en ikzelf. Ik opende met een ijsbreker voor de kennismaking. Ze trekken al een tijdje met elkaar op, maar ik had een paar vragen bedacht waarop ze elkaars antwoorden vermoedelijk nog niet volledig kenden. Ze werkten in tweetallen en koppelden plenair terug, want voor mij was de groep nieuw. Ze moesten hun buurvrouw of buurman aan mij voorstellen en daarbij merkten ze soms dat het even zoeken en nadenken en navragen was. Nadat ik alle namen had gehoord, vertelde ik hoe in zo’n kleine opdracht al meteen een scala aan hechtingseigenschappen een rol speelt. Hoe goed ben je in staat om naar de ander te luisteren? Heb je rust in je hoofd of is het allemaal één grote warboel daarbinnen, omdat je de dag alweer heftig gestart bent of omdat je nog bekaf bent van wat er gisteren is gebeurd? Kun je je aandacht erbij houden? Kun je correct navertellen wat de ander met je heeft gedeeld? Of sluipen er elementen in die niet kloppen? Begrijp je wat de ander zegt of spreekt die op de één of andere manier een taal die je, letterlijk of figuurlijk, niet verstaat? Kun je zonder oordeel blijven luisteren, ook als je dingen hoort die vreemd voor je zijn of waarmee je het niet eens bent? Al deze aspecten hebben een link met (on)veilige hechting. Ze gaan over de setpoints die je in de kindertijd hebt gecreëerd voor je stressregulatie. Werd er naar jóu geluisterd? Werd jíj begrepen? Werd wat jíj zei goed geduid? Kon men jóu zonder oordeel aanhoren? Hoe minder veilig je gehecht bent, hoe moeilijker al deze ogenschijnlijke simpele taken vaak zijn.
Eén van de dingen die verder in de les aan bod kwamen, was het invullen van het ACE’s-scoreformulier.
Dit is een lijst met de tien meest voorkomende ACE’s, hoewel er absoluut meer zijn, zoals ook door één van de studenten werd benoemd. Er zijn ook versies waarbij racisme, armoede, dood van een ouder, en oorlogsgeweld worden meegenomen. Dat is natuurlijk terecht, want ook die gebeurtenissen zijn van enorme invloed op de kinderlijke ontwikkeling.
Desondanks geeft ook de tegenwoordig gebruikte lijst al heel wat handvatten. De lijst bevat tien ACE’s en je score kan dus maximaal 10 zijn, als je alle keren dat je met ‘ja’ antwoordt, bij elkaar optelt.
Onder deze acht studenten waren er maar liefst twee met een score 8 en twee met een score 10.
Ik vond het heftig om de scores te horen en vind het intens verdrietig dat er zoveel kinderen zijn die hun leven met zoveel ellende beginnen. Hoeveel geluk wordt er daardoor niet ervaren? Hoeveel potentieel blijft er daardoor liggen? Hoeveel moeite kost het mensen daardoor om een bevredigend leven op te bouwen? Hoe moeilijk is het met zo’n start om niet voortdurend in conflict te raken met jezelf en anderen? Het is geweldig om te zien dat deze studenten toch allemaal de moed en de mogelijkheid hebben gevonden om weer een leerproces aan te gaan en om daarbij hun eigen ervaringen op een positieve manier ‘uit te buiten’ en in te zetten in de begeleiding van anderen met een ‘rugzak’.
De materie werd gretig ingenomen en dus hebben we een vervolgles afgesproken. Ik kijk er al naar uit!
En de stagiaire…? Ze kreeg geweldige feedback van haar klasgenoten, dat ze zo vooruit was gegaan, dat ze er zoveel krachtiger stond dan bij een eerdere presentatie, dat ze haar medestudenten had geraakt met haar verhaal, dat men het moedig vond dat ze zich zo kwetsbaar had opgesteld door de theorie uit het filmpje dat ze liet zien, te verbinden met haar eigen verdrietige ervaringen, dat men veel had geleerd en zich herkende in wat ze had gedeeld! Ook de mentor was lovend en aan mij was de eer om als ‘tweede examinator’ het formulier voor haar presentatie te ondertekenen. Op de vraag hoe het kwam dat ze deze keer zo goed had gepresteerd, antwoordde ze dat ze zich in de voorbereiding gehoord en gezien en veilig had gevoeld. Veilig… dat oh zo basale gevoel, nodig om je creativiteit en authenticiteit te laten stromen! Ik hoorde het ontroerd aan. Voor mij was er geen examenformulier dat moest worden afgetekend, maar anders had zij er voor mij haar handtekening onder mogen zetten. Ik weet ook niet precies wie er in dit proces meer heeft geleerd: zij met haar klasgenoten, of ik. Mijn dank gaat uit naar allemaal (geen namen, al ken ik ze nog uit hun voorstelrondje), voor de warme ontvangst, de aandacht en de inbreng en de uitnodiging voor een vervolg. En vooral: ik neem mijn hoed af en maak een buiging voor hun lef en veerkracht!