De vorige keer noemden we Positive Childhood Experiences (positieve ervaringen in de kindertijd, PCE’s) in onze blogpost over traumageïnformeerd onderwijs.
Deze week zullen we onderzoeken wat PCE’s zijn en hoe zowel het terugbrengen van blootstelling aan Adverse Childhood Experiences (ACE’s) als het bevorderen van het bewustzijn omtrent PCE’s, kan helpen bij het vormen van veerkrachtige kinderen, die zich veilig voelen en verbonden met anderen. Zo’n fundament bereidt kinderen voor op een gezonde en bevredigend volwassen leven. Als ACE’s zo’n langdurige impact kunnen hebben op de gezondheid en het welzijn van een persoon, dan ligt het voor de hand dat PCE’s kunnen helpen om bepaalde effecten van ACE’s te verminderen. De kern hiervan is in feite de salutogenetische benadering die we eerder hebben besproken; het gaat om een ander paradigma, een andere manier van kijken. Wat een prominentere plaats verdient in relatie tot volksgezondheid is niet de vraag hoe ziekte kan worden voorkomen, maar hoe gezondheid en welzijn kunnen worden behouden en bereikt. Waar een pathogene benadering grotendeels reactief en retrospectief is, gebaseerd op onrust en risicomijding, is salutogenese in de basis een proactieve, prospectieve benadering, gebaseerd op vertrouwen en het zoeken naar welzijn.
Laten we, om te verduidelijken wat PCE’s zijn, eerst kijken naar hoe een goede, gelukkige jeugd eruitziet.
Wat is een gelukkige jeugd?
Vragen wat een gelukkige jeugd is, kan aanvoelen als een vreemde vraag. Door te zoeken naar een omschrijving van hoe een goede jeugd eruitziet, wordt het gemakkelijker om goed te begrijpen wat voor soort ervaringen bijdragen aan gelukkige vroege levensjaren.
Er is al heel wat overeenstemming over wat kinderen het meest nodig hebben voor een goede en gelukkige jeugd; daarbij gaat het om een verscheidenheid aan responsieve, zorgzame relaties met de volwassenen in het gezin en de gemeenschap van het kind, relaties waardoor het kind zich met die mensen verbonden voelt. Dit soort zorgzame relaties vormen de veilige basis die een kind nodig heeft om met plezier en vol vertrouwen zijn omgeving te verkennen. Met een veilige basis is het niet eng om als baby, peuter of tiener eropuit te gaan; dan wordt het een avontuur. Het wordt een reis waarbij je nieuwe dingen zult leren, terwijl je weet dat je altijd kunt terugkeren naar dat veilige nest van thuis. Veilige en stabiele relaties helpen baby’s om uit te groeien tot veerkrachtige kinderen die vervolgens veerkrachtige volwassenen worden.
Wat zijn positieve ervaringen uit de kindertijd (PCE’s)?
Om erachter te komen wat het effect is van PCE’s op het verzachten van ACE’s en het opbouwen van veerkracht, hebben onderzoekers van de the Johns Hopkins University de volgende PCE’s gedefinieerd. Ze hebben een grootschalig onderzoek opgezet onder een groep volwassenen in Wisconsin en daarin werden zeven PCE’s bestudeerd. De eerste drie richten zich op de gezinsomgeving van het kind en de rest focust vrienden en de gemeenschap van het kind. De PCE’s zijn de volgende:
- In staat zijn om met je familie over je gevoelens te praten
Het delen van gevoelens en emoties geeft je het gevoel erbij te horen en je begrepen te weten. Het is een belangrijke manier om stressniveaus te reguleren en te verlagen; daarmee kun je voorkomen dat ze toxisch worden. Kinderen coachen met hun gevoelens is bovendien een geweldige kans voor ouders en verzorgers om kinderen te helpen bij het opbouwen van hun emotionele intelligentie. - Het gevoel hebben dat je familie je bijstond in moeilijke tijden
De aanwezigheid van een volwassene kan een bufferend effect hebben wanneer een kind moeilijke tijden doormaakt of stress ervaart die giftig zou kunnen worden zonder die bufferende bescherming. Kinderen voelen zich gesteund en getroost door de aanwezigheid van stabiele volwassenen, door hun rustgevende woorden en doordat ze ‘holding space’ bieden, ruimte om zonder oordeel te luisteren. Dit geeft hun die ongelooflijk belangrijke boodschap dat ze niet alleen zijn, dat ze worden gerespecteerd in hun uniekheid en hun emoties. - Je veilig en beschermd voelen door een volwassene bij je thuis
Je veilig en beschermd voelen is een menselijke basisbehoefte. Sterker nog, als je je niet veilig voelt, kunnen allerlei functies in je lichaam niet meer goed werken. Er zijn veel manieren waarop een volwassene een kind een veilig en beschermd gevoel kan geven. Ouders kunnen fysiek voor het kind zorgen door in te spelen op behoeften. Ze kunnen overweldigende ervaringen samen doorspreken en ze kunnen hun kind helpen bij het coreguleren na een stressvolle gebeurtenis/ervaring. - Minstens twee volwassenen hebben, die niet je ouders zijn, die oprechte interesse in je hebben
Ondersteunende volwassenen met wie een kind een gezonde hechtingsrelatie kan vormen en bij wie het naast de ouders terecht kan, zijn voor kinderen van groot belang. Deze volwassenen zijn vooral belangrijk als de ouders van het kind moeite hebben met het bieden van de eerdergenoemde veiligheid en ondersteuning. Deze volwassenen kunnen familieleden zijn, buren, leraren, coaches, therapeuten, (studie)adviseurs – het kan de meest onverwachte persoon zijn. Zulke volwassenen kunnen een rol spelen in het leven van het kind, omdat het kind in het contact momenten van verbinding ervaart en een veilige haven te midden van chaos en overweldiging. - Je gesteund voelen door vrienden
Weten dat je vrienden hebt bij wie je terecht kunt, mensen die naar je luisteren, die pal achter en pal voor je staan, die met je lachen en huilen en begrijpen wat je nodig hebt… dat is een grote rijkdom als het op steun aankomt. Opnieuw zijn het de koesterende, krachtige, gezonde relaties die je door de stormen zullen helpen door middel van de coregulatie die ze te bieden hebben. - Genieten van deelname aan tradities binnen je gemeenschap
Tradities helpen om ons deel van een groter geheel te voelen. Ze kunnen helpen om familieleden met elkaar te verbinden, mensen bij elkaar te brengen en hen te laten deelnemen aan traditionele gebruiken. Tradities kunnen je helpen een gevoel van verbondenheid en zingeving te ervaren. Er zijn tal van voorbeelden van gemeenschappen, bijvoorbeeld een buurt, een school, een stad of een wijk, een groepen ervaringsdeskundigen van een bepaalde ziekte of handicap, een groep die is opgericht om het bewustzijn over een bepaald probleem te vergroten, een club rond een hobby en meer - Het gevoel erbij te horen op de middelbare school (geldt niet voor hen die niet naar school gingen of thuisonderwijs kregen)
Een gevoel van verbondenheid op school kan je helpen om meer veerkracht op te bouwen voor situaties met tegenslag. Kinderen die betrokken zijn bij anderen en bij activiteiten op school, hebben meer veerkracht en minder chronische ziektes in de kindertijd. Het aanpakken van vroegkinderlijk trauma in de schoolomgeving verdient het om hoog op de agenda te staan van nationaal en lokaal beleid om de effecten van toxische stress en ACE’s te verminderen.
De interacties tussen PCE’s en ACE’s
Sommige studies hebben de interacties tussen PCE’s en ACE’s onderzocht om te zien wat de relatie is tussen deze twee. Daaruit bleek zowaar dat specifieke positieve ervaringen, zoals de steun van het gezin, de nabijheid van familie en het reageren op gezondheidsbehoeften, de negatieve uitkomsten van ACE’s verminderden, zoals ongewenste zwangerschappen en psychische problemen op volwassen leeftijd.
Ondanks deze bevindingen zijn er maar weinig studies die PCE’s en ACE’s in samenhang hebben geëvalueerd. Wat we echter wel weten, is dat hoe meer PCE’s mensen in hun kindertijd ervaren, hoe groter de kans is dat ze als volwassene emotionele en sociale steun zoeken. Ook de resultaten ten aanzien van de geestelijke gezondheid zijn dan beter.
Conclusie
Zoals je misschien al hebt geraden, is het promoten van PCE’s iets dat elke gemeenschap zou moeten doen, ten eerste om ACEs te voorkomen en daarnaast om de effecten op de gezondheid te verzachten als er toch sprake is van ACE’s. Als ACE’s en toxische stress in de kindertijd zelfs decennia later zo’n enorme impact kunnen hebben op de gezondheid en het welzijn, is het geen verrassing dat PCE’s een preventief en beschermend effect kunnen hebben. Dat betekent dat het voor elke samenleving op heel veel niveaus zeer de moeite waard is om in dit soort ervaringen te investeren. Proactief op zoek naar positieve betrokkenheid: wat een mooie manier om te inspireren en geïnspireerd te worden!
