Webinar en vragensessie over ‘The Myth of Normal’ met Gabor Maté

Een week geleden waren we met een paar mensen bij elkaar om te luisteren naar een webinar met Gabor Maté als hoofdgast, georganiseerd door Science & Nonduality (SAND). Gabor beantwoordde vragen over zijn nieuwe boek ‘The Myth of Normal’, geschreven met zijn zoon Daniel, en over gerelateerde thema’s. Graag deel ik een aantal van de onderwerpen die aan de orde kwamen.

De sessie begint met een aantal algemene overdenkingen. Er wordt gesproken over hoe belangrijk het is om eerst vast te stellen dát je lijdt, dát je niet gelukkig bent. Wanneer er pijn is, is het goed om zonder oordeel nieuwsgierig te zijn naar de oorsprong van je lijden (‘compassionate inquiry’). Compassievol je eigen onrust en eenzaamheid onderzoeken is de eerste stap naar heling. Daarbij kunnen ook boeken, therapie, lichaamsgerichte oefeningen, en spirituele praktijken zoals meditatie en dergelijke behulpzaam zijn.
Bij alles wat je onderneemt binnen een sociale context, is het goed te bedenken dat ieder systeem (relatie, gezin, werkomgeving, samenleving) erop is gericht om zichzelf in stand te houden, onder andere door het bekrachtigen van overtuigingen die de overleving van dat systeem waarborgen. Overtuigingen en attitudes die morrelen aan het systeem, zijn ‘lastig’. Wanneer je de waarden van het systeem niet deelt of je ertegen verzet, zul je binnen dat systeem waarschijnlijk geen invloedrijke positie verwerven. Mede daarom is het zo moeilijk om toxische dynamieken in een systeem te veranderen.
Daarin zit zeker ook een culturele component: er zijn ‘indigenous tribes’ waar sprake is van ‘intelligent governance’, het leiden van de gemeenschap op een manier waarin het niet wordt getolereerd dat leiders primair hun eigen doelen dienen. Als dat gebeurt, raken ze hun machtspositie kwijt.

Tijdens de overdenkingen zijn er onder de circa 800 deelnemers al heel wat Zoom-handjes de lucht in gegaan van mensen die graag een vraag willen stellen, waarmee de rest van het webinar wordt gevuld.
Eén van de eerste vragen gaat over de verhouding tussen ouders en kinderen als er sprake is van onenigheid en constant gedoe. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je voor een meer harmonieuze interactie? Wie draagt welke verantwoordelijkheid? Besproken wordt dat ouderschap geen democratisch instituut is, aangezien volwassenen nu eenmaal verantwoordelijkheid dragen voor hun kinderen, aan wie ze (bege)leiding geven en over en voor wie ze beslissingen moeten nemen. Er is een zekere mate van hiërarchie en dominantie. Waar het mis gaat, is als die neerkomt op uitbuiting of dwang, als kinderen gehoorzamen onder druk van angst voor sancties. Er wordt onderscheid gemaakt tussen autoritair en autoritatief ouderschap: dictatoriaal of tiranniek (wat tot strijd en verzet leidt) versus gezaghebbend en betrokken (wat eerlijk, redelijk en begripvol is). Verder is er een verschil tussen de rol van ‘ouder’, met een zekere hiërachie, en de relatie tussen ouder en kind, waarin gelijkwaardigheid de essentie is.

Gabor verwijst in dit deel van het webinar ook naar een presentatie van hem en Daniel samen in 2016, onder de titel ‘Hello Again’, waarin vader en zoon beide een voordracht geven, vervolgens worden geïnterviewd en dan vragen uit de zaal beantwoorden. (Een zeer recente editie van zo’n tweegesprek vind je hier en er zijn er nog meer.) Deze gesprekken zijn zowel hilarisch als diepgaand. Daniel begint in het 2016-onderhoud met de uitspraak dat hij zich gezegend voelt met een vader die zozeer ‘willing to look at himself’ en ‘reflective’ is. ‘Kids’, zegt Daniel, ‘get the message under the words’ en dat is waarom het vaak moeilijk is om een gesprek te hebben over waar het wérkelijk om gaat, aangezien er zoveel onder de woorden ligt dat misschien ook voor de ouder nog onbewust is. Het is goed en pittig om te bedenken dat er in een volwassen relatie geen sprake is van 50/50-verantwoordelijkheid voor de interactie, maar dat beide partners 100% verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen aandeel.

De moeder die tijdens het webinar een vraag stelt over haar dochter met wie alles nu heel moeilijk gaat, voelt veel onmacht en boosheid. Als ze met Gabor in gesprek gaat, is zijn conclusie al snel: ‘Your child is not your problem. Your trauma is your problem.’ Er volgt een kort gesprek en de moeder is al snel heel emotioneel omdat ze zich realiseert dat er inderdaad nog veel pijn uit haar eigen kindertijd is. Ze krijgt de warme aanmoediging om hulp te zoeken, zodat ze tot rust kan komen en er dan werkelijk voor haar dochter kan zijn, zodat ze eerst krijgt wat ze nu niet kan geven.

Een jonge man zou graag willen leren hoe hij minder vaak afdwaalt, hoe hij onder de knie wil krijgen dat ‘tuning out’ niet meer zijn standaard reactie is op ingewikkelde situaties. Twee jaar na de start van zijn studie is hij ermee gestopt en hij heeft nu een parttime baan en werkt aan het ont-dekken en helen van zijn trauma, zodat hij zijn weg door het leven kan vervolgen. Hij realiseert zich dat er sprake is van ADHD-symptomen. Gabors inschatting is dat er tijdens zijn kindertijd veel stress was bij zijn ouders; er blijkt ook sprake te zijn geweest van woede en geschreeuw. Alleen door te dissociëren, kon zijn brein hem daartegen beschermen. Voor zijn herstel zal therapie belangrijk zijn. Ook goed voor zijn lichaam zorgen, een leven leiden dat zijn gezondheid ondersteunt, doet ertoe. En daarnaast kan hij zijn geest trainen, bijvoorbeeld via meditatie. Ook meer bewustzijn ontwikkelen voor de momenten waarop hij dissocieert is behulpzaam. Deze benaderingen samen zorgen voor een vorm van ‘herprogrammeren’ van het interne milieu.

Een andere vrouw is eveneens op zoek naar meer innerlijke balans. Er is een rustige uitwisseling van gedachten en dan verwijst Gabor naar het idee dat zo lang in hem leefde: ‘Everybody can heal, but not me.’ Dit idee, zegt hij, tegen zijn gesprekspartner die inmiddels in tranen is, is een trauma-imprint. Het is het verwonde kind in ons dat moeite heeft om te geloven dat heling mogelijk is, na al die jaren waarin dingen pijnlijk voelden, waarin verwachtingen niet werden waargemaakt, waarin angst de overhand had, waarin onze behoeften niet werden gezien en waarin ons brein zich ontwikkelde op basis van die ervaringen. Daarbij is het voor gevoelige kinderen bovendien heel moeilijk om dingen te zien en waar te nemen die de belangrijke volwassenen om hen heen niet zien of niet uitspreken, terwijl de energie wel in het systeem blijft resoneren.

Er worden gedurende het hele webinar korte gesprekken met diverse mensen gevoerd en het is indrukwekkend om te zien met hoeveel zachtheid hun problematiek wordt benaderd, hoe ze ‘on topic’ worden gehouden en hoe hun innerlijke wijsheid wordt aangesproken.
Lang niet alle vragen komen aan bod – daarvoor zijn de anderhalf uur ontoereikend. Gabor stelt voor dat er binnenkort een vervolg komt en Zaya en Maurizio van SAND zijn blij met dat aanbod.
Afgelopen maandag ontving ik de terugkijklink, maar je moet zijn ingelogd en hebben geregistreerd en gedoneerd om het webinar nogmaals te kunnen bekijken. Delen van die link heeft daarom geen zin. De mail bevatte daarnaast een paar bronnen die tijdens het webinar zijn genoemd en die deel ik graag:

Wil je aanhaken bij één van de webinars…? Kijk dan op de website van SAND voor de data en de onderwerpen. We wensen je veel inspiratie met de ‘Hello Again’-conversaties in de links hierboven en mooie, liefdevolle gesprekken vanuit compassie met je naasten in de komende week! We zien je graag weer in 2023!