Holistisch werken
Het was een donderdagmiddag en ik stond in een winkel toen ze belde. Of ze me een paar dingen kon vragen, want het voeden liep niet zo lekker en nu had ze een harde plek in de borst. Ze was inmiddels bij de huisarts geweest en die had haar antibiotica voorgeschreven. Toen ik, als altijd, meteen vroeg of ze daarmee ook al was begonnen, antwoordde ze tot mijn opluchting ontkennend. Mijn reactie leek haar blij te verrassen en we spraken door over wat er aan de hand was en wat ze zou kunnen doen. We maakten op basis daarvan wat voorlopige afspraken, waaronder dat ze die avond bij mij een flesje Phytolacca kon komen halen om de lymfedrainage van de borst te ondersteunen. Het had er namelijk alle schijn van dat er sprake was van een steriele mastitis (inflammatie) en niet van een bacterieel probleem (infectie, waarvoor antibiotica wenselijk zouden kunnen zijn). We spreken vaak wat nonchalant over ‘ontsteking’, zonder een goed onderscheid te maken tussen de beide vormen en het is belangrijk dat zeker voorschrijvende artsen met hun patiënt inventariseren welke van de twee de meest voor de hand liggende is. Je wilt immers geen antibiotica inzetten als dat niet nodig is. De redenen om daar uitermate terughoudend mee om te springen, liggen op het terrein van preventie: resistentie, verstoring van de darmflora bij moeder en bij baby, spruw bij de baby, candida bij de moeder, en… minstens zo belangrijk… verlies van zelfvertrouwen. Als de overtuiging postvat dat het lichaam een gebrekkig vehikel is, waarvoor allerlei hulpmiddelen van buitenaf nodig zijn om het naar behoren te laten functioneren… dan kan er schade ontstaan aan de kracht die een vrouw als moeder ervaart in de relatie met haar baby. die ouder-kindrelatie wordt nu het fundament gelegd en het is belangrijk dat die relatie sterk en veerkrachtig wordt. Dan kan ‘ie een heel leven mee en wordt ‘ie een thuisbasis voor het kind, een toevluchtsoord en een bron van compassie, steun en wijsheid op het levenspad dat het kind gaat afleggen. Daar mogen we als zorgverleners niet lichtzinnig mee omspringen, want geen schade toebrengen is de kern van de Eed van Hippocrates. Het is dus van belang dat we er alles aan doen om het zelfgenezend vermogen van een jonge moeder te herkennen, erkennen en bekrachtigen.
En zelfs als er koorts is, hoeft er niet meteen paniek uit te breken. Ook een inflammatie kent de vier klassieke verschijnselen: calor, dolor, rubor, tumor – warmte (koorts, gloeiende plek), pijn, roodheid, harde plek. Met goed beleid en eventueel ondersteuning van kruiden en homeopathische middelen kom je meestal een heel eind. Het belangrijkste is echter: waarom heeft déze persoon op dít moment déze klachten? Dát zijn de vragen die het echte zoekwerk verdienen en de antwoorden leiden in veel gevallen tot iets wat veel dieper en ouder is dan de gebeurtenissen van vandaag en gisteren.
Dat was dan ook mijn doelstelling voor de volgende dag, als ik vrijwel zeker een consult bij haar zou kunnen komen doen, al moest ik wegens andere verplichtingen nog een slag om de arm houden.
’s Avonds rond 22.30 uur bleek dat ik de dag erop toch rond 9.30 uur bij ze zou kunnen zijn: ze was blij! Het was fijn om de volgende ochtend de beide ouders samen thuis te treffen met hun mooie kindje van tien weken. We namen samen het intakeformulier door, waar onder andere op stond dat er migraineklachten waren en bloeddrukproblemen. Tijdens de zwangerschap had ze vrijwel geen migraineklachten gehad. Ik wierp de vraag op of ze wist dat er een link met stress was en daar sprong ze gretig op in – dat wist ze maar al te goed. Ik vroeg door; ik vroeg of ze nog wist wanneer het was begonnen. Ze groef in haar geheugen en relateerde wat dingen aan haar woonplaatsen. Ik raakte de draad kwijt en we maakten een lijstje van haar verhuizingen – te veel in een te korte tijd, eigenlijk, gezien haar leeftijd. Ze zuchtte, keek me aan, glimlachte aarzelend en met glanzende ogen: “Ik ging op mijn 15e de deur uit, want het was thuis met twee ouders die alcoholist waren niet meer vol te houden…” Ik knikte en hield haar ogen vast: “Ah… kijk…” We waren met z’n drieën even stil.
Toen we de draad oppakten, doorliepen we de rest van het intakeformulier. Ze vertelden hoe eerst de baring een aaneenrijging van complicaties was geworden, waarbij ze het gevoel van regie helemaal was kwijtgeraakt. Eenmaal thuis hadden ze een kraamverzorgende die samen met de stagiaire meer tijd aan de eigen pauzes besteedde dan aan de zorg voor moeder en baby. “Ik zou wel wat fruit lusten”, had ze op een dag gevraagd, en het antwoord was geweest dat ze dat wel zelf mocht klaarmaken, zodat ze kon oefenen met weer alles zelf doen. Na een dag of vijf was zelfs het meconium nog niet uit de babyoortjes gewassen… Mijn hart brak – kraamvrouw verdient aan alle kanten koestering en bescherming, zodat ze, samen met haar partner, een veilige haven voor haar baby kan creëren en het voeden en verzorgen van dit nieuwe mensje onder de knie kan krijgen.
Het kleine hummeltje meldde zich voor een voeding. Ik waste mijn handen en moeder nestelde zich op de bank met haar baby. Ze maakte haar pijnlijke rechter borst bloot en we bekeken samen de wond die daar aan het genezen was. Ze had de instructie om met een elektrische tandenborstel de harde plek weg te ‘trillen’ wat al te fanatiek opgepakt en niet in de gaten gehad dat ze haar huid beschadigde. “Ik heb nogal een hoge pijngrens”, zei ze licht verontschuldigend en ik merkte met een zachte knipoog op dat de tijd misschien rijp was zichzelf met wat meer zachtheid te bejegenen. Haar hoge pijngrens had haar door moeilijke jaren heen gesleept, maar nu was haar leven anders en mocht ze voorzichtig proberen om de levensreddende overlevingsstrategieën die ze zich ooit moest aanwennen, los te laten.
Ik legde wat dingen uit over het aanleggen, maar haar kindje pakte nog niet helemaal goed. Ze paste toe wat ze gewend was te doen en na twee keer proberen begon haar baby gretig te drinken. Ze keek in het kleine gezichtje en ik meende zweetdruppels op haar neus en voorhoofd te zien. Ik keek naar haar, wachtte even en zei toen: “Je lijkt klam van het zweet…” Ze draaide haar gezicht naar mij: “Ja, klopt! Het is ook wel warm hier!” Het viel eigenlijk wel mee, en dat wist ze ergens zelf ook wel, want ze vervolgde: “En dat we daarnet over alles begonnen te praten, dat doet me ook het zweet uitbreken. Het was zo heftig allemaal…” Er was sprake geweest van parentificatie: “Ik was vijf of zes, toen ik in huis al de was deed…”
Haar wangen bloosden, haar lippen trilden, het zweten nam toe en haar ogen stonden nu zo vol met tranen dat ze overstroomden. Ik streelde haar haar en legde een hand in haar nek. Ik vroeg haar of ze haar baby al had verteld wat er was gebeurd, niet alleen tijdens de bevalling, maar ook in de tijd ervoor en hoeveel verdrietige herinneringen er bovenkwamen nu ze haar eigen lieve kindje zag en nog minder begreep waarom haar ouders niet voor haar hadden gezorgd en hoe zo’n pijnlijk gemis dat was geweest. “Kan ik dat doen…?! Is het wel goed dat hij dat allemaal weet…?” In haar stem streden verbazing en aarzeling om voorrang. “ baby weet het tóch wel, want je kind voelt jouw verdriet, maar als je het niet vertelt, moet je kind gaan raden en een eigen verhaal ervan maken, met het risico dat je kind jouw verdriet aan zichzelf wijt. Als jij vertelt wat er is gebeurd en als je daaraan toevoegt hoeveel je van je baby houdt en hoe jij samen met je man je kind een ander levensverhaal gaat helpen schrijven, dan is er niks te raden. Dan kan je baby er zijn voor jou, zoals jij er voor je baby bent en geef je elkaar wederzijds ruimte voor de expressie van je emoties. En kijk niet gek op als je baby intens reageert: je aankijken, terugbabbelen, helemaal stilvallen, huilen… het is allemaal mogelijk, maar het geeft niet. Het is goed. Je bent samen. Het mag er zijn. Het moet eruit, zodat je allebei onbelast verder kunt.” Ze keek haar kindje aan. Die brak uit in een lach van oor tot oor en keek haar diep in de ogen. Ze lachte terug en samen huilden we.
In de loop van de middag stuurde ik het consultverslag met de nodige tips en suggesties. Later op de dag mailde ze: “We zijn meteen overgestapt naar de holistische huisartsenpraktijk en ik heb twee van de drie genoemde boeken besteld. We gaan aan de slag met alles wat je ons hebt meegegeven en laten volgende week nog even weten hoe het gaat. Dankjewel!”
De kracht van compassie en holding space… hartverscheurend prachtig.